H ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας σε κάθε παιδί είναι διαφορετική και αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία. Τα παρακάτω στοιχεία παρουσιάζουν τα γενικά στάδια ανάπτυξης της ομιλίας του παιδιού.

0-6 Μηνών

  • Παράγει ήχους ευχαρίστησης.
  • Αντιδρά στους ήχους και γυρίζει το κεφάλι του.
  • Ανάλογα με τις ανάγκες του, χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα.
  • Αναγνωρίζει φωνές και γελάει όταν του μιλάνε.
  • Μιμείται ήχους.
  • Η φωνή του παρουσιάζει ποικιλία στην ηχηρότητα και τον τόνο.
  • Χρησιμοποιεί χειρονομίες για να υποδείξει αυτό που θέλει.


7-12 Μηνών

  • Καταλαβαίνει το «όχι» και το «ναι».
  • Ανταποκρίνεται στο όνομά του.
  • Μιμείται περισσότερους ήχους.
  • Εμφάνιση πρώτων «λέξεων», βάβισμα.
  • Έντονα στοιχεία προσωδίας και επιτονισμού.
  • Ακούει όταν του μιλάνε.
  • Σιγά – σιγά αρχίζει να αλλάζει το βάβισμα και χρησιμοποιεί σκόπιμα την ομιλία.
  • Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις.
  • Χρησιμοποιεί κυρίως ουσιαστικά.
  • Καταλαβαίνει τις απλές εντολές.


13-18 Μηνών

  • Η ομιλία του είναι σχεδόν ακατάληπτη.
  • Ηχολαλεί.
  • Ακολουθεί απλές εντολές.
  • Παράγει κάποια σύμφωνα.
  • Εκφραστικό λεξιλόγιο 3 – 25 λέξεις ή και περισσότερες.
  • Χρησιμοποιεί παράλληλα χειρονομίες και φώνηση.


19–24 Μηνών

  • Η ομιλία του γίνεται κατανοητή και αρχίζει να μοιάζει (σταδιακά) με την ομιλία των ενηλίκων.
  • Εκφραστικό λεξιλόγιο 50 – 100 λέξεις ή και περισσότερες.
  • Αντιληπτικό λεξιλόγιο πάνω από 300 λέξεις.
  • Αρχίζει να χρησιμοποιεί προτάσεις με ουσιαστικά και ρήματα.
  • Χρησιμοποιεί προσωπικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, αυτός).
  • Απαντά στη ερώτηση «τι είναι αυτό».
  • Ακούει ιστορίες.
  • Ονομάζει πέντε μέρη του σώματος και κάποια οικεία αντικείμενα.
  • Καταλαβαίνει και ακολουθεί εντολές με δυο μέρη.


2–3 Ετών

  • Η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή από τους ξένους.
  • Κατανοεί τις έννοιες «όλα» και «πολλά».
  • Ζητά τα αντικείμενα με το όνομά τους.
  • Προσδιορίζει διάφορα μέρη του σώματος.
  • Εκφράζει την ανάγκη του να πάει τουαλέτα.
  • Απαντά σε απλές ερωτήσεις.
  • Ακούει ιστορίες και τραγούδια.
  • Χρησιμοποιεί προτάσεις με 3 – 4 λέξεις.
  • Κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας δυο λέξεις.
  • Χρησιμοποιεί μερικούς γραμματικούς χρόνους, προθέσεις, άρθρα και αφηρημένες έννοιες.
  • Καταλαβαίνει τις έννοιες ποιος, γιατί, πόσα είναι.
  • Αντιλαμβάνεται 500 – 900 λέξεις.
  • Εκφραστικό λεξιλόγιο 50 -250 λέξεις ή περισσότερες.
  • Μιλάει δυνατά.
  • Κάνει γραμματικά και συντακτικά λάθη.
  • Παραλείπει ή αντικαθιστά κάποια φωνήματα όταν μιλάει.

3–4 Ετών

  • Ακολουθεί σύνθετες εντολές (2 – 3 μέρη).
  • Καταλαβαίνει αντίθετες έννοιες (πάνω – κάτω, μεγάλο – μικρό).
  • Απαντά και κάνει απλές ερωτήσεις.
  • Εκφράζει συναισθήματα.
  • Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4 – 6 λέξεις.
  • Καταλαβαίνει 1200 – 2000 λέξεις.
  • Καταληπτότητα ομιλίας 80%.
  • Εκφραστικό λεξιλόγιο 800 – 1500 λέξεις.
  • Βελτιώνει τα γραμματικά και συντακτικά λάθη.
  • Ψιθυρίζει
  • Χρησιμοποιεί σωστά τον πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες, χρόνους ρημάτων.
  • Αντιλαμβάνεται τις έννοιες παρελθόν και μέλλον.
  • Συμμετέχει σε συζητήσεις.


4-5 Ετών

  • Καταλαβαίνει τους αριθμούς, μέχρι το 3.
  • Αναγνωρίζει μέχρι 3 βασικά χρώματα.
  • Καταλαβαίνει τις έννοιες του χώρου.
  • Καταλαβαίνει πάνω από 2.800 λέξεις.
  • Εκφραστικό λεξιλόγιο 900 – 2000 λέξεις.
  • Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις (4 – 8 λέξεις).
  • Σωστή χρήση γραμματικής.
  • Ακούει μια ιστορία και απαντά σε ερωτήσεις.
  • Περιγράφει τη μέρα του στο σχολείο κ.α.
  • Αναμεταδίδει ακριβώς μια ιστορία.
  • Δίνει σύνθετες απαντήσεις.
  • Γνωρίζει τη χρήση αντικειμένων.


5–6 Ετών

  • Γνωρίζει και ονομάζει 6 χρώματα.
  • Ονομάζει 3 σχήματα.
  • Καταλαβαίνει περίπου 12.000 λέξεις.
  • Αυξάνει συνεχώς το λεξιλόγιό του.
  • Συμμετέχει σε διαλόγους.
  • Μετράει αυτοματοποιημένα μέχρι το 30.
  • Συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια και ακολουθεί τις οδηγίες.
  • Σύνθετες εντολές (3 μέρη).
  • Ονομάζει τις μέρες της εβδομάδας, αντίθετες έννοιες.
  • Χρησιμοποιεί κλίσεις και χρόνους ρημάτων (αόριστος, μέλλοντας).
  • Αντικαθιστά ελάχιστα φωνήματα.
  • Γραμματικά πλήρης προτάσεις.
  • Επικοινωνεί εύκολα με παιδιά της ηλικίας του και με ενήλικες.


Τρόποι Ενίσχυσης της Ομιλίας

  • Να μιλάτε στο παιδί με ήρεμο και ζεστό τρόπο.
  • Να ονομάζετε οικεία άτομα και πρόσωπα της καθημερινής ζωής.
  • Να του λέτε τι κάνετε.
  • Τραγουδήστε και γελάστε μαζί του.
  • Κάντε μαζί αστείες φατσούλες (ενδυναμώνουν τους μυς που βοηθούν την ομιλία).
  • Μιμηθείτε ήχους και φωνές της καθημερινότητας (ζώα, αυτοκίνητα κ.ά).
  • Χρησιμοποιείτε παιχνίδια που βγάζουν ήχους, καθώς και κρεμαστά αντικείμενα που μπορεί να τα βλέπει και να τα πιάνει.
  • Στηθείτε μπροστά στον καθρέφτη και αναγνωρίστε τους εαυτούς σας.
  • Εμπλουτίστε το λεξιλόγιό του και εξηγήστε του λέξεις που δεν καταλαβαίνει.
  • Να μιλάτε κανονικά, χρησιμοποιώντας γραμματικά σωστές προτάσεις και αποφεύγετε τις λέξεις όπως «μα» και «νάνι».
  • Επαναλάβετε τη λέξη που δε λέει σωστά αλλά μην του ζητήσετε να την επαναλάβει.
  • Παίξτε μαζί του με μπάλες, κύβους, κουζινικά, κουτιά, ενσφηνώσεις, παζλ.
  • Διαβάστε του βιβλία με εικόνες.
  • Παίξτε παιχνίδια μίμησης ρόλων.
  • Μάθετε στο παιδί πως να λέει ιστορίες.
  • Χρησιμοποιείτε χρονικές (τώρα, μετά, πριν) και τοπικές έννοιες (πάνω, κάτω, πίσω) ώστε να αντιλαμβάνεται το παιδί το χώρο και το χρόνο.
  • Ενθαρρύνετε τη ζωγραφική.
  • Διηγηθείτε ιστορίες ο ένας στον άλλο
  • Ολοκληρώστε τον ελεύθερό του χρόνο με εμπειρίες έξω από το σπίτι.
  • Το παιδί χρειάζεται να το ενθαρρύνουμε και να το επαινούμε για κάθε μικρή πρόοδο που σημειώνει.


Παρότι το κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης, δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε στο ότι το παιδί μας είναι μικρό και θα μιλήσει αργότερα. Αν υπάρχει υποψία για κάποια διαταραχή στην επικοινωνία και τον λόγο του παιδιού, θα ήταν πολύ χρήσιμο να λάβει μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση, για να διαπιστωθούν τυχόν αποκλίσεις. Η έγκαιρη παρέμβαση σε καθυστέρηση ή διαταραχή του λόγου , θα βοηθήσει το παιδί να αποφύγει δευτερογενείς συνέπειες, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, φόβο για επικοινωνία και μαθησιακές δυσκολίες.