Το παιχνίδι μπορεί να οριστεί ως «οποιαδήποτε αυθόρμητη ή οργανωμένη δραστηριότητα η οποία παρέχει ευχαρίστηση, διασκέδαση και ψυχαγωγία». Το παιχνίδι αποτελεί μια από τις κύριες ασχολίες του παιδιού, ενώ του προσφέρει θετική ανάπτυξη και εξέλιξη. Μέσα από το παιχνίδι προωθούνται η σωματική υγεία, η κοινωνική και συναισθηματική ευημερία καθώς και η ψυχική υγεία. Το παιδί βιώνει νέες εμπειρίες που του επιτρέπουν να επιλύει προβλήματα και να αναπτύσσει νέες δεξιότητες απαραίτητες για την ενηλικίωση του αργότερα. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που συμμετέχουν σε παιχνίδια αρκετά συχνά, αναπτύσσονται με γρηγορότερους ρυθμούς, βιώνουν περισσότερα σχολικά επιτεύγματα και αναπτύσσουν υγιείς συνήθειες που θα τα βοηθήσουν μετά την ενηλικίωση τους. Μια μελέτη έδειξε ότι μαθητές που συμμετείχαν σε παιχνίδια 15 λεπτά περισσότερο στα διαλείμματα, συμπεριφέρονταν καλύτερα μέσα στην τάξη ενώ ήταν πιο πιθανόν να μάθουν περισσότερα συγκριτικά με μαθητές που δεν τους δινόταν αυτή η ευκαιρία.

Πώς μπορεί η οικογένεια να αναπτύξει τις δεξιότητες παιχνιδιού οι οποίες θα προωθήσουν την υγεία και την ευημερία του παιδιού;

Προσχολική ηλικία

  • Κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών της ζωής τους τα βρέφη απολαμβάνουν τις χρωματιστές συσκευές, τις κουδουνίστρες, τις απόπειρες να μιλήσουν και να τραγουδήσουν καθώς και παιχνίδια κατά τα οποία κουνούν τα χέρια και τα πόδια τους. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να συμμετέχει σε τέτοια παιχνίδια όταν ξαπλώνει ή όταν είναι στην αγκαλιά σας.
  • Τα μωρά απολαμβάνουν τα παιχνίδια και τα κουκλάκια που μπορούν να σφίξουν και να τραβήξουν, όπως και τη μουσική και τα βιβλία, ενώ κατά τη διάρκεια του μπάνιου τούς αρέσουν τα κουκλάκια που επιπλέουν στην επιφάνεια. Σιγουρευτείτε ότι τα παιχνίδια που απολαμβάνουν τόσο πολύ να βάζουν στο στόμα τους είναι κατάλληλα για την ηλικία τους και δεν αποτελούνται από μικρά κομμάτια τα οποία μπορεί να καταπιούν.
  • Απολαμβάνουν το περπάτημα και το τρέξιμο, το σκαρφάλωμα και το κρυφτό.
  • Τα νήπια αναπτύσσουν την ικανότητα να χρησιμοποιούν κατάλληλα τα χέρια τους πετώντας τα παιχνίδια τους στο κενό ή μουντζουρώνοντας με τα χρώματα. Ελκύονται ιδιαίτερα από βιβλία και παιχνίδια που κάνουν θόρυβο. Επίσης αρχίζουν να μιμούνται χρησιμοποιώντας για παράδειγμα ένα ψεύτικο τηλέφωνο ή σφυρί.
  • Η μίμηση και το παιχνίδι ρόλων αναπτύσσεται κατά την προσχολική ηλικία, μέσα από μεταμφιέσεις καθώς και μέσα από τη χρήση αντικειμένων (π.χ. τρένα, αυτοκινητάκια, κουζινικά). Επίσης απολαμβάνουν τις κατασκευές και τα παζλ. Υλικά όπως η άμμος ή οι δαχτυλομπογιές κεντρίζουν το ενδιαφέρον τους και τους δίνουν την ευκαιρία να βελτιώσουν τη σχέση τους με τους συνομήλικους τους.


Δημοτικό
Κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων τα παιδιά μαθαίνουν πλέον να παίζουν με κανόνες και να συμμετέχουν σε ομαδικά αθλήματα. Οι κινητικές δεξιότητες είναι πλέον συντονισμένες, ενώ μέσα από τα παιχνίδια αναπτύσσονται φιλίες και εκφράζεται η μοναδική προσωπικότητα του κάθε παιδιού. Βρίσκοντας μια ισορροπία ανάμεσα στο τυπικό παιχνίδι (π.χ. αθλήματα) και το μη τυπικό (π.χ. παιδική χαρά) το παιδί καταφέρνει να είναι δραστήριο και δημιουργικό. Δοκιμάστε τις παρακάτω ιδέες για να καλλιεργήσετε τις δεξιότητες και την εκφραστικότητα του παιδιού σας:

  • Να συμμετέχετε σε επιτραπέζια παιχνίδια ή στα αθλήματα με το παιδί σας, αυτό το βοηθάει να μάθει να ακολουθεί κανόνες.
  • Να έχετε στη διάθεση σας διάφορα υλικά τα οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να χρησιμοποιηθούν από το παιδί σας δημιουργικά.
  • Να προσφέρετε ευκαιρίες στα παιδιά να συμμετέχουν σε ομάδες (αθλητικές κ.α.) οι οποίες περιέχουν σωματική και δημιουργική εξερεύνηση.
  • Να παρέχετε ευκαιρίες όπου τα παιδιά θα συμμετέχουν σε δομημένες και σε μη δομημένες δραστηριότητες (π.χ. ποδόσφαιρο σε αθλητική ομάδα/ ποδόσφαιρο στην αυλή).
  • Το διάλειμμα και το ενεργητικό παιχνίδι πριν το διάβασμα προετοιμάζει το παιδί για την μάθηση.
  • Μην ξεχνάτε να διατηρείτε το στοιχείο της διασκέδασης στις δραστηριότητες που μοιράζεστε με το παιδί σας. Διαφορετικά παύει να είναι παιχνίδι.

Γυμνάσιο
Κατά το Γυμνάσιο τα παιδιά πλέον επενδύουν τον περισσότερο χρόνο τους στην διερεύνηση των κοινωνικών τους σχέσεων. Αυτό αποτελεί τη δική τους μορφή παιχνιδιού. Οι έφηβοι συμμετέχουν κυρίως σε ομαδικές δραστηριότητες, περνώντας χρόνο με τους φίλους τους. Αυτός ο χρόνος που επενδύουν στους φίλους τους, τους επιτρέπει να κατανοήσουν τους εαυτούς τους, αλλά και να «δοκιμάσουν» νέες δεξιότητες χωρίς την γονεϊκή επιτήρηση.

  • Ενθαρρύνετε το παιδί σας να συμμετέχει σε μαθητικές λέσχες αλλά και σε εξωσχολικές δραστηριότητες.
  • Να συμμετέχετε κατά τον ελεύθερο χρόνο σας σε δραστηριότητες με το παιδί σας (π.χ. ποδηλασία) έτσι ώστε να βελτιώσετε τους δεσμούς σας και να καλλιεργήσετε την επικοινωνία μεταξύ σας.
  • Ρωτήστε το παιδί σας για να ενημερωθείτε ποιες είναι οι προτιμήσεις του στην επιλογή μιας ταινίας ή μουσικής ξεκινώντας έναν διάλογο μαζί του.
  • Μην ξεχνάτε ότι αποτελείτε πρότυπο για το παιδί σας, οπότε επανεξετάστε τις δραστηριότητες σας κατά τον ελεύθερο σας χρόνο και φροντίστε να περιλαμβάνει και σωματικές δραστηριότητες.

Λύκειο
Κατά τη διάρκεια του Λυκείου, το παιχνίδι προωθεί την συνεργασία και προσφέρει ευκαιρίες για ομαδική εργασία. Μέσα από το παιχνίδι οι μεγαλύτεροι έφηβοι μπορούν να γνωρίσουν τον εαυτό τους περισσότερο, αλλά και να εντοπίσουν τα ενδιαφέροντα τους. Όσο οι σχολικές και κοινωνικές απαιτήσεις αυξάνονται, οι δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο μειώνουν το άγχος και προσφέρουν μια ευκαιρία για τους έφηβους να ανήκουν σε μια ομάδα. Σε πολλές από αυτές τις δραστηριότητες τα παιδιά συνεχίζουν να συμμετέχουν και μετά την ενηλικίωση τους, ακόμα και για όλη τους τη ζωή (π.χ. σκάκι, μπάσκετ κτλ.).

  • Βοηθήστε το παιδί σας να περιορίσει τον χρόνο που επενδύει σε παιχνίδια στον υπολογιστή και την τηλεόραση και ενθαρρύνετε το να συμμετάσχει σε δραστηριότητες που τον ενδιαφέρουν και οι οποίες βελτιώνουν την φυσική του κατάσταση. Η υγιεινή διατροφή συμβάλλει σημαντικά στην διατήρηση της καλής σωματικής κατάστασης, ενώ οι γονείς θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη έμφαση στον εξοπλισμό που μπορεί να χρειαστεί το παιδί σας προκειμένου να αποτρέψετε πιθανούς τραυματισμούς (π.χ. ποδηλασία).