Σε μια εποχή όπου περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης αποκαλύπτονται πλέον με μεγαλύτερη συχνότητα απ’ ότι στο παρελθόν, είναι σημαντικό για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να γνωρίζουν πότε η σεξουαλική ανάπτυξη σε ένα παιδί είναι «φυσιολογική» και ποιες είναι εκείνες οι συμπεριφορές που αποτελούν σημάδια σεξουαλικής κακοποίησης. Η σεξουαλική ανάπτυξη και η σεξουαλική συμπεριφορά αποτελεί μια υγιή διαδικασία την οποία βιώνουμε όλοι μας κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, αλλά και στην εφηβεία. Το παιδί συνήθως εκδηλώνει τέτοιου είδους συμπεριφορές μέσα από το άγγιγμα και το αγκάλιασμα. Παρ’ όλα αυτά είναι δύσκολο να διακρίνουμε ξεκάθαρα τα συμπτώματα που δείχνουν ότι το παιδί παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα όσον αφορά τη σεξουαλική του ανάπτυξη.

  • 0-5 χρονών (Προσχολική ηλικία): Σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά διατυπώνουν ερωτήσεις σχετικά με τις σωματικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, ενώ συγκεντρώνουν πληροφορίες γύρω από θέματα που έχουν να κάνουν με την υγιεινή, την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Μη συχνές συμπεριφορές περιλαμβάνουν την γνώση συγκεκριμένων σεξουαλικών πράξεων ακόμα και ενδεχόμενη συμμετοχή σε τέτοιες πράξεις με άλλα παιδιά.
  • 6-8 χρονών: Σε αυτό το στάδιο τα παιδιά μπορεί να ζητάνε περαιτέρω πληροφορίες γύρω από την σεξουαλική συμπεριφορά, τις σχέσεις, την έμμηνο ρύση και την εγκυμοσύνη. Επίσης οι πειραματισμοί με συνομήλικα παιδιά κυρίως μέσα από παιχνίδια ρόλων, αλλά και η αυτοδιέγερση, αποτελούν συμπεριφορές τυπικής σεξουαλικής ανάπτυξης.
  • Εφηβεία: Οι ορμονικές αλλαγές και οι εξωτερικές επιρροές εμπλουτίζουν τις αντιλήψεις γύρω από τις σχέσεις και το σεξ, συζητήσεις τις οποίες οι έφηβοι προτιμούν να κάνουν με τους συνομήλικους τους. Ακόμη, είναι σύνηθες να αναπτύσσουν ρομαντικές σχέσεις μεταξύ τους. Μη φυσιολογική συμπεριφορά συνήθως αποτελεί η συμμετοχή σε σεξουαλικές πράξεις σε δημόσιους χώρους ή η εκδήλωση σεξουαλικού ενδιαφέροντος απέναντι σε πολύ μικρότερα παιδιά.

Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε την φυσιολογική σεξουαλική συμπεριφορά από αυτήν που αποτελεί σημάδι σεξουαλικής κακοποίησης. Υπάρχουν παιδιά τα οποία εκφράζουν τέτοιες συμπεριφορές κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας προτού φτάσουν στην εφηβεία. Παρ’ όλα αυτά είναι χαρακτηριστικό ότι σε αυτές τις περιπτώσεις οι οποίες θεωρούνται φυσιολογικές η συμπεριφορά ενέχει κυρίως εξερευνητικό χαρακτήρα μέσα από παιχνίδια, ενώ σε αντίθετη περίπτωση η μη φυσιολογική συμπεριφορά περιλαμβάνει επιθετικές πράξεις οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο το ίδιο το παιδί ή τους άλλους, οι οποίοι εξαναγκάζονται να συμμετέχουν. Παρά το γεγονός ότι είναι αρκετά δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ της υγιούς και μη υγιούς σεξουαλικής συμπεριφοράς, υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες συμπεριφορές οι οποίες μέχρι την ηλικία των 11 θεωρούνται ακατάλληλες και είναι οι παρακάτω:

  • Όλες οι μορφές σεξουαλικής δραστηριότητας με έφηβους και ενήλικες.
  • Το σεξουαλικό παιχνίδι σε υπερβολικό βαθμό με άλλο παιδί συνομήλικο ή μεγαλύτερο.
  • Οποιαδήποτε έκθεση σε σεξουαλικό υλικό το οποίο δεν παρουσιάζεται μέσα σε ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό.

Τα παιδιά τα οποία εκτίθενται σε τέτοιου είδους υλικό μπορεί να εκδηλώσουν κάποια/ κάποιες από τις παρακάτω συμπεριφορές:

  • Πρώιμη χρήση σεξουαλικών χειρονομιών.
  • Συμμετοχή σε σεξουαλικά παιχνίδια με άλλα συνομήλικα ή νεότερα παιδιά.
  • Εκτεταμένη ενασχόληση με θέματα γύρω από το σεξ.
  • Εκδήλωση σεξουαλικής συμπεριφοράς σε δημόσιους χώρους.
  • Εκδήλωση ενδιαφέροντος ή απόπειρα σεξουαλικής επαφής με μεγαλύτερους ή και ζώα.
  • Σεξουαλική κακοποίηση άλλων και κυρίως μικρότερων παιδιών.

Τέλος οι παρακάτω συμπεριφορές αποτελούν σημάδια ανησυχίας σε παιδιά έως και 12 ετών και πρέπει να ελέγχονται από τους γονείς:

  • Τα παιδιά δε θα πρέπει να συμμετέχουν σε σεξουαλικά παιχνίδια με αρκετά μικρότερα παιδιά ή και μεγαλύτερους ενώ θα πρέπει να εκδηλώνουν εξίσου ενδιαφέρον και για άλλες μορφές παιχνιδιού.
  • Δε θα πρέπει να κατέχουν γνώσεις γύρω από το σεξ οι οποίες ξεπερνούν αυτά που γνωρίζουν τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους.
  • Τα παιδιά δεν πρέπει να αισθάνονται ενοχή, φόβο ή ντροπή όταν εκδηλώνουν περιέργεια και διατυπώνουν ερωτήσεις γύρω από το σεξ.
  • Τα παιδικό σεξουαλικό παιχνίδι δεν θα πρέπει να συγχέεται με την ενήλικη σεξουαλική συμπεριφορά από τους γονείς. Παρ’ όλα αυτά το παιδικό σεξουαλικό παιχνίδι δεν περιλαμβάνει ενήλικες σεξουαλικές πράξεις και συμπεριφορές.
  • Τα παιδιά δεν θα πρέπει να εξαναγκάζουν τους άλλους μέσα από δωροδοκίες και απειλές για να συμμετέχουν σε αυτά τα παιχνίδια.

Είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για τους γονείς να γνωρίζουν ποια είναι τα στάδια της υγιούς σεξουαλικής ανάπτυξης του παιδιού τους, έτσι ώστε να μπορούν να διακρίνουν τυχόν δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει το παιδί.